Postępowanie upominawcze a nakazowe — czym się różnią

Spis treści

 

• Postępowanie upominawcze — definicja
• Pozew w postępowaniu upominawczym
• Zalety i wady postępowania upominawczego
• Postępowanie nakazowe — czym jest?
• Pozew w postępowaniu nakazowym
• Zalety i wady postępowania nakazowego
• Postępowanie upominawcze, a nakazowe — czym się różnią?

 

W przypadku spraw o dochodzenie roszczenia, większość wierzycieli stara się na początku rozwiązać sprawę polubownie. Niestety, nie zawsze się to udaje i sprawa finalnie trafia do sądu. W zależności od sytuacji (m.in. typu samego roszczenia albo dowodów, którymi dysponujemy), sprawa może toczyć się w trybie postępowania upominawczego, bądź nakazowego. W tym artykule wyjaśnimy te dwa pojęcia oraz odpowiemy na najczęściej zadawane pytanie, jakim jest: postępowanie upominawcze, a nakazowe — czym się różnią. Sprawdź!

 

Postępowanie upominawcze — definicja

 

Zacznijmy od prostszego trybu postępowania. Jest ono uregulowane w przepisach art. 497.1-505 Kodeksu postępowania cywilnego. To tzw. postępowanie wstępne, czyli ograniczone do jednego etapu i przeprowadza się w posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu upominawczym rozpoznanie sprawy odbywa się pod nieobecność pozwanego, a obecność powoda jest konieczna tylko w niektórych przypadkach (np. w celu uzyskania dokładniejszych wyjaśnień).

Postępowanie upominawcze może zostać przeprowadzone i zakończone w ściśle określonych sytuacjach, a mianowicie:

• Jeśli roszczenie jest zasadne;
• Przytoczone w pozwie okoliczności nie budzą żadnych wątpliwości;
• Zaspokojenie roszczenia nie zależy od świadczenia wzajemnego;
• Miejsce pobytu pozwanego jest proste do określenia, a doręczenie mu nakazu może nastąpić w kraju.

 

Pozew w postępowaniu upominawczym

 

Pozew w postępowaniu upominawczym powinien odpowiadać ogólnym warunkom pisma procesowego oraz warunkom szczególnym przewidzianym dla pozwu. Oprócz tego powinien zawierać wszystkie niezbędne dane — w tym oznaczenie przedmiotu spory, informacje na temat stron sporu, przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, a także oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, oznaczenie rodzaju pisma, osnowę wniosku lub oświadczenia, dowody na poparcie przytoczonych okoliczności, podpisy stron (lub ich pełnomocników oraz spis załączników. Dane te powinny znaleźć się na pierwszym piśmie w sprawie. Dalsze pisma procesowe muszą zawierać sygnaturę akt.

Ponadto pozew w postępowaniu upominawczym powinien być jasny i czytelny. Informacje w nim zawarte powinny klarownie odpowiadać na najważniejsze pytania, a przy okazji rzetelnie przedstawiać sytuację. W pozwie należy dokładnie określić żądanie (wartość sporu), przytoczyć okoliczności uzasadniające żądanie, poinformować, czy strony próbowały dojść do zgody polubownie (np. poprzez mediacje), uzasadnić (ewentualnie), dlaczego takie próby nie zostały podjęte.

Po wniesieniu pozwu przewodniczący sprawdza, czy sprawę można rozpoznać w trybie postępowania upominawczego. Jeżeli tak — zostaje wyznaczona data posiedzenia.

 

Zalety i wady postępowania upominawczego

 

Jak w każdym systemie, tak i w przypadku postępowania upominawczego można wskazać zarówno zalety, jak i wady takiego rozwiązania. Do podstawowych zalet zaliczyć można:

• Brak rozprawy (posiedzenie niejawne);
• Brak obowiązku przedstawiania dowodu wskazującego dług;
• Zwrot z urzędu 3/4 opłaty sądowej (jeśli pozwany nie wniesie sprzeciwu od nakazu zapłaty);
• Tok sprawy może przyjąć inne tryby (sąd uznając, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty, wyznacza rozprawę).

Natomiast główne wady postępowania upominawczego, to:

• Ścisła, określona opłata od pozwu (5% dochodzonej kwoty);
• Brak możliwości udowodnienia winy bez “twardych” dowodów.

Postępowanie upominawcze jest na pewno szybsze i prostsze od nakazowego, jednak okoliczności nie zawsze pozwalają na przeprowadzenie sprawy w tym trybie. W pewnych sytuacjach dochodzenie roszczeń może odbywać się w postępowaniu nakazowym.

 

Postępowanie nakazowe — czym jest?

 

Postępowanie nakazowe również polega na złożeniu w sądzie odpowiednio przygotowanego pozwu o zapłatę. Tak samo, jak w przypadku podstępowania upominawczego, tak i tutaj posiedzenie odbywa się w trybie niejawnym, bez udziału stron. Można z niego jednak skorzystać tylko w przypadku, jeżeli wierzyciel dołączy do pozwu dokumenty, który w bezwzględny sposób udowodnią istnienie i wysokość roszczenia.

Z postępowania nakazowego mogą więc skorzystać Ci wierzyciele, którzy mają dokumenty takie, jak:

• Potwierdzenie istniejącego długu w postaci zaakceptowanego (najlepiej podpisanego) przez dłużnika rachunku, bądź faktury;
• Pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu;
• Dokument urzędowy lub bankowy

Dowody oczywiście nie mogą budzić wątpliwości, a podstawą złożenia pozwu w postępowaniu nakazowym jest możliwość udowodnienia przez powoda, że pozwany być w pełni świadomy obowiązku zapłaty zaległości.

 

Pozew w postępowaniu nakazowym

 

Sama konstrukcja pozwu w postępowaniu nakazowym nie różni się zbytnio od tej, którą należy wdrożyć w przypadku pozwu w postępowaniu upominawczym. Tutaj również trzeba dokładnie określić wszystkie żądania, opisać sytuację i podać dane stron i ich pełnomocników. Należy jednak pamiętać, że żądanie w pozwie w postępowaniu nakazowym musi mieć potwierdzenie w dokumencie przedstawionym przez powoda.

 

Zalety i wady postępowania nakazowego

 

Zalet postępowania nakazowego jest sporo. Do najważniejszych z nich należą:

• Brak rozprawy (posiedzenie niejawne);
• Niska opłata od pozwu (niższa niż w przypadku postępowania upominawczego) – 1,25% dochodzonej kwoty;
• Sąd rozstrzyga sprawę, wydając nakaz zapłaty;
• Sąd uznając, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty, wyznacza rozprawę;
• Nakaz zapłaty stanowi tytuł zabezpieczenia wykonalny (bez konieczności nadawania klauzuli wykonalności).

Główną wadą postępowania nakazowego jest to, że wierzyciele zazwyczaj nie posiadają podpisanego przez dłużnika dokumentu z nakazem zapłaty. W polskim prawie nie jest wymagane złożenie podpisu na obu fakturach, z tego powodu, przedsiębiorcy często nie wymagają składania sygnatury na swoim dokumencie. Jest to pewnie znaczne ułatwienie w przypadku znanych kontrahentów, jednak może to powodować w przyszłości spore komplikacje.

 

Postępowanie upominawcze, a nakazowe — czym się różnią?

 

Postępowania nakazowe i upominawcze mają sporo wspólnego, a ich główną różnicą jest charakter dowodów, które pozwalają na wszczęcie postępowania. Oprócz tego środkiem odwoławczym od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym są zarzuty, a w postępowaniu upominawczym — sprzeciw.

Na sam koniec warto wspomnieć, że postępowanie nakazowe jest tańsze, chociaż ze względu na wymagany podpis na dokumencie, znacznie trudniejsze i rzadsze.

 

Powiązane artykuły:

• Jak napisać pozew?
• Koszty zastępstwa procesowego w 2023 roku