Jak podważyć testament?

Spis treści

Czy testament można podważyć?
Kto może złożyć wniosek o podważenie testamentu?
Kiedy można podważyć testament?
Jak podważyć testament?
Podważenie testamentu — co daje?

Testament, choć zawiera ostatnią wolę spadkodawcy, nie zawsze musi oznaczać ostateczny podział majątku. Zdarzają się przypadki, w których osoby mające w tym interes, decydują się na podważenie testamentu. Zastanawiasz się, czy warto to zrobić? Czy można podważyć każdy testament? Sprawdź podstawowe informacje i dowiedz się, w jakiej sytuacji można podważyć testament i jakie skutki wywołuje takie działanie. Wskażemy, dlaczego odpowiednie przygotowanie się do procesu sądowego odgrywa kluczową rolę.

Czy testament można podważyć?

Testament jest formą rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. W jego treści może znaleźć się wola wyłącznie jednego spadkodawcy (przygotowanie go w postaci wspólnej przez więcej niż jedną osobę stanowi podstawę do jego podważenia). Nawet jeśli testament został już przygotowany, testator może zażądać jego odwołania w całości lub wyłącznie części. Takie działanie wywoła skutki prawne, o ile zostanie podjęte osobiście przez spadkodawcę. Nie może zrobić tego ktokolwiek inny, nawet przedstawiciel, ani pełnomocnik. Odwołując testament, należy zniszczyć poprzedni lub nanieść zmiany w pierwotnej wersji testamentu, a jednocześnie w nowym odwołać wcześniejsze postanowienia. W przypadku braku zapisu o odwołaniu poprzedniego testamentu dochodzi do odwołania wyłącznie tych postanowień, których nie można pogodzić z zapisem nowego testamentu.

Istnieje kilka rodzajów testamentów, a różnią się one formą przygotowania. Podstawowym przykładem jest testament spisany ręcznie (holograficzny), opatrzony podpisem spadkodawcy i datą. Może zostać sporządzony również w formie aktu notarialnego. Wówczas dochodzi do złożenia oświadczenia woli przed notariuszem, a taki testament ma charakter dokumentu urzędowego, co stanowi podstawę do stwierdzenia zgodności treści z wolą testatora. Kolejną możliwością jest przygotowanie testamentu w formie ustnej (allograficzny), do którego dochodzi w obecności urzędnika (może to być wyłącznie prezydent miasta, burmistrz, wójt, starosta, marszałek województwa, sekretarz gminy lub powiatu, kierownik urzędu stanu cywilnego) i dwóch świadków. Takie ustne oświadczenie zostaje zapisane w protokole, po czym następuje jego odczytanie i w przypadku zgodności z wolą spadkodawcy – podpisanie (jeśli nie ma możliwości złożenia własnoręcznego podpisu, należy w protokole wskazać tego przyczynę). Istnieją także testamenty szczególne, do których zaliczamy testament ustny, podróżny lub wojskowy, ale można sporządzić je wyłącznie w przypadku określonych sytuacji (chodzi o przypadki, w których istnieje ryzyko rychłej śmierci lub brak możliwości zachowania zwykłej formy testamentu).

Przejdźmy do pytania: czy testament można podważyć? Istnieje możliwość podważenia każdego testamentu. W praktyce oznacza to, że niezależnie od tego, czy został on sporządzony własnoręcznie, czy w formie aktu notarialnego, można go podważyć. A kiedy testament jest nieważny? Dokument spisany własnoręcznie musi spełnić wymogi formalne, by można było uznać jego ważność. Oznacza to, że ma być napisany osobiście ręcznym pismem wraz z podpisem i datą. Równie ważne jest zachowanie cech testatora, czyli może zostać nim wyłącznie osoba, która jest pełnoletnia i nie została ubezwłasnowolniona (jest to osoba posiadająca zdolność do czynności prawnych). Zastanawiasz się, czy można podważyć testament notarialny? Podważenie testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego może być trudne, ale nie jest niemożliwe. Notariusz podejmujący się tej czynności ma mieć pewność, że spadkodawca jest świadomy swojej decyzji i ma zdolność do czynności prawnych. Każdy zapis testamentu jest przedstawiany testatorowi, a notariusz upewnia się, że jego treść jest zrozumiała i zgodna z jego wolą. Następuje także weryfikacja tożsamości osób, które uczestniczą w podpisywaniu dokumentów. Ze względu na szereg obostrzeń, z którymi wiąże się sporządzenie testamentu u notariusza, trudne może okazać się jego podważenie. Zdecydowanie łatwiej dokonać tego, gdy testament został przygotowany własnoręcznie.

Kto może złożyć wniosek o podważenie testamentu?

Zastanawiasz się, czy o unieważnienie testamentu może wnioskować wyłącznie spadkobierca? Otóż nie. Z wnioskiem o podważenie testamentu może wystąpić każdy, kto ma w tym jakikolwiek interes. Nie ma przepisów, które wskazywałyby, że może to być wyłącznie spadkobierca lub członek najbliższej rodziny osoby zmarłej. W zasadzie jedynym warunkiem do podważenia testamentu jest pełna zdolność do czynności prawnych. Posiadają ją wszystkie osoby pełnoletnie, które nie zostały ubezwłasnowolnione (całkowicie lub częściowo).

Kiedy można podważyć testament?

Szczegółowo o możliwych przyczynach podważenia testamentu mówią zapisy Kodeksu cywilnego. Najczęściej wady dotyczą oświadczenia woli. Chodzi o sytuacje, w których testator nie miał świadomości podejmowanej decyzji np. z powodu choroby. Jeśli zamierzasz podważyć testament właśnie z tego powodu, konieczne będzie zgromadzenie dowodów, które ją potwierdzą. Chodzi m.in. o dokumentację medyczną i zeznania świadków. Inną podstawą podważenia testamentu jest brak swobody testatora w podejmowaniu decyzji z wyniku groźby lub szantażu. Kiedy jeszcze można podważyć testament? Jest to możliwe w momencie, gdy testator został wprowadzony w błąd, a posiadanie rzeczywistej wiedzy wpłynęłoby na podjęcie innej decyzji i zapisu w testamencie lub nie doprowadziłoby do jego sporządzenia. O nieważności mówi się także w sytuacji, gdy dokument został sporządzony przez więcej niż jedną osobę. Kiedy najczęściej dochodzi do podważenia testamentu?

W toku sprawy o zachowek, kiedy wśród zapisów testamentu znajduje się informacja o wydziedziczeniu osoby, która domaga się zachowku.
Jako sposób obrony w powództwie o wykonanie zapisu testamentowego.
W sprawie o dział spadku.

Jeżeli podważenie testamentu odbywa się w ramach postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, zarzut może podnieść nie tylko wnioskodawca, ale także każdy uczestnik postępowania. Nie ma konieczności (choć jest taka możliwość), aby w sprawie podważenia testamentu rozpoczynać nowe postępowanie przed sądem, ponieważ może odbyć się to podczas każdego procesu sądowego, który dotyczy określonego spadku.

Ile masz czasu na podważenie testamentu? Pamiętaj, że obowiązują konkretne terminy. Jeśli wady testamentu dotyczą oświadczenia woli, masz 3 lata na jego podważenie, licząc od dnia, w którym dowiedziałeś się o przyczynie nieważności. Natomiast od momentu otwarcia spadku masz na to 10 lat. Po upływie tego czasu tracisz możliwość powołania się na nieważność testamentu.

Jak podważyć testament?

Należy zacząć od przygotowania konkretnych argumentów popartych dowodami, które mogą być podstawą do stwierdzenia nieważności testamentu. Jak odbywa się unieważnienie testamentu? Zarzut może zostać podniesiony wyłącznie przed sądem (nie ma możliwości, aby dokonać tego przed notariuszem lub na drodze urzędowej). Jeśli nie mamy pewności, czy konkretne dowody stanowią podstawę do podniesienia zarzutu nieważności, warto zasięgnąć porady prawnika. Dzięki temu upewnimy się, czy nasze żądania są słuszne. Doświadczona i wykwalifikowana osoba oceni także, jakie mamy szanse na powodzenie sprawy. Należy mieć świadomość, że same stwierdzenia o nieważności testamentu wobec sądu nie są wystarczające. Konieczne jest przygotowanie materiału dowodowego, który będzie stanowił podstawę do potwierdzenia argumentów wskazanych przed sądem.

Wśród najłatwiejszych do stwierdzenia wad testamentu zalicza się także brak podpisu pod testamentem pisemnym, czyli przygotowanym własnoręcznie. Dość oczywistym błędem jest również sporządzenie testamentu w formie wydruku z komputera z własnoręcznym podpisem.

Jeżeli przygotowujemy się do podważenia testamentu ze względu na brak świadomości testatora, z powodu choroby lub podeszłego wieku, należy dysponować odpowiednią dokumentacją medyczną. Jednocześnie warto mieć świadomość, że nie każda choroba może stanowić podstawę do podważenia testamentu. O tym, czy właśnie tak było, zadecyduje biegły sądowy, wyrażając swoją opinię. Sprawy dotyczące podważenia testamentu z powodu braku świadomości są trudne do wygrania (szczególnie, jeśli dokument został przygotowany w formie aktu notarialnego), ale dzięki skrupulatnemu przygotowaniu dowodów, jest to możliwe. Niektórzy, mając świadomość skomplikowanego procesu, jaki ich czeka, rezygnują z podważenia testamentu, jednocześnie chcąc skorzystać ze swojego prawa do zachowku po zmarłym.

Podważenie testamentu — co daje?

Sąd, który w drodze postępowania stwierdzi, że znalazły się skuteczne dowody na podważenie testamentu, orzeknie o braku jego mocy prawnej, a co za tym idzie – bezskuteczności. Czy właśnie wtedy odbywa się unieważnienie testamentu? Tak, orzeczenie sądu powoduje, że testament traktowany jest tak, jak gdyby nigdy nie powstał. W momencie, w którym dochodzi do jego podważenia, spadkobiercy dziedziczą zgodnie z przepisami ustawy. Zatem pierwszeństwo ma współmałżonek oraz dzieci zmarłego. Istnieje także możliwość zastosowania poprzedniego testamentu (jeśli został sporządzony), o ile jego zapisy również nie zostaną skutecznie podważone. A co daje podważenie testamentu dla osoby, która przyczyniła się do sfałszowania jego zapisów? Wszczynane jest wobec niej postępowanie karne. W zależności od wagi wykroczenia lub przestępstwa wyrok może być różny (kara grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności). Ocenie podlega udział danej osoby tzn. czy podrobiła podpis lub przerobiła dokument oraz jakie skutki wywołało jej działanie.

Czy zatem warto podważyć testament? Jeżeli mamy dowody na słuszność zgłoszonych argumentów – nie tylko warto, ale wręcz należy do tego dążyć. Jest to możliwe w przypadku każdego rodzaju testamentu, niezależnie czy został przygotowany własnoręcznie, w formie aktu notarialnego, czy jest formą testamentu szczególnego. Podważony dokument jest traktowany, jakby nigdy nie istniał. Pamiętaj, że wyłącznie argumentacja poparta dowodami ma znaczenie podczas postępowania sądowego. Dlatego, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, skorzystaj z profesjonalnej pomocy wykwalifikowanego prawnika, który pomoże Ci przygotować się skrupulatnie do sprawy, złożyć wniosek oraz udzieli wsparcia podczas rozprawy w sądzie.

Powiązane artykuły:

Wstecz

Jesteś zainteresowany lub masz pytania? Chętnie Ci pomogę!