Spis treści
Choć spadek zazwyczaj kojarzy się nam z dziedziczeniem pieniędzy lub innych dóbr, to są także takie sytuacje, w których w skład masy spadkowej wchodzą np. długi. Co możesz zrobić w takim przypadku? Zanim skłonisz się, aby odrzucić spadek, dokładnie zapoznaj się z wszystkimi jego częściami składowymi. Dowiedz się, kto dziedziczy spadek i jak napisać wniosek o odrzucenie spadku. Sprawdź, ile masz czasu na odrzucenie spadku i jakie dokumenty należy przygotować w tym celu.
Zanim przejdziemy do korzyści, z jakimi może wiązać się przyjęcie lub odrzucenie spadku, odpowiedzmy sobie na pytanie, na czym właściwie polega ta czynność. Jest to jednostronne oświadczenie woli, do którego nie jest konieczna zgoda osób trzecich. Odrzucenie spadku może odbyć się wyłącznie po śmierci spadkodawcy. Jeśli do utraty prawa do spadku dochodzi za życia spadkodawcy – wówczas mamy do czynienia ze zrzeczeniem się. W tym przypadku konieczne jest zawarcie umowy dwóch stron w formie aktu notarialnego, czyli spadkobierca nie może zrzec się dziedziczenia bez zgody spadkodawcy.
Weryfikacja wartości wszystkich elementów (korzystnych i niekorzystnych) nie należy do sądu ani żadnych instytucji państwowych, dlatego musimy zająć się tym zadaniem samodzielnie lub skorzystać z profesjonalnej pomocy rzeczoznawcy. Po dokonaniu analizy możesz przyjąć spadek wprost, co oznacza, że decydujesz się wejść w posiadanie nie tylko pieniędzy lub innych dóbr, ale także długów (ich wartość może przewyższać kwotę majątku). Masz także możliwość przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że stajesz się właścicielem nie tylko majątku, ale także długów, jednak w wysokości nie wyższej niż wartość odziedziczonego majątku. Jako przykład może posłużyć sytuacja, w której dana osoba dziedziczy dom i długi w jego wartości, chce zachować nieruchomość, a jednocześnie decyduje się na spłatę zaległych zobowiązań. Jeśli w określonym przez prawo terminie nie złożysz stosownego oświadczenia w sprawie przyjęcia spadku, stosowane jest rozwiązanie spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Czy istnieją sytuacje, w których najkorzystniejszym rozwiązaniem okazuje się odrzucenie spadku? Tak! Dochodzi wówczas do tzw. fikcji prawnej, czyli sytuacji, w której zrzekamy się dziedziczenia spadku, a prawo dziedziczenia przechodzi na osobę kolejną w linii spadkowej (osoba, która odrzuca przyjęcie spadku, traktowana jest, jakby nie dożyła momentu otwarcia spadku). O korzyściach z takiego rozwiązania mówi się w przypadku, gdy w skład masy spadkowej wchodzą przede wszystkim długi. Wiąże się to z ponoszeniem pewnych kosztów, takich jak np. opłaty dla komornika. Konieczna może okazać się obecność podczas procesów sądowych. Przyjęcie spadku ze znacznym zadłużeniem wiąże się ze stresem, koniecznością ponoszenia dodatkowych kosztów i ryzykiem straty czasu. Dlatego warto dokładnie sprawdzić dokładny bilans aktywów i pasywów i racjonalnie ocenić, które rozwiązanie będzie dla nas najkorzystniejsze.
Jeżeli osoba, która była pierwszą w kolejności do dziedziczenia spadku, zdecydowała się go odrzucić, przechodzi on na kolejną osobę, zgodnie z ustawową kolejnością dziedziczenia. Jeśli następuje odrzucenie spadku, kto dziedziczy w praktyce? Jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu, spadek dziedziczą jego dzieci oraz współmałżonek. Jeżeli te osoby nie żyją lub odrzuciły spadek, przechodzi on na kolejną osobę, czyli wnuki spadkodawcy. Następne w kolejności są prawnuki. Jeżeli nie ma już zstępnych, którzy mogliby przejąć spadek, przechodzi on na rodziców spadkodawcy, a jeśli nie żyją lub odrzucają spadek – na rodzeństwo, kolejno na ich dzieci. Nie ma możliwości, aby którakolwiek z tych osób została pominięta w całym procesie odrzucania spadku. Bardzo ważne jest staranne opracowanie całej drogi i dokładne ustalenie danych wszystkich spadkobierców ustawowych i testamentowych, ponieważ pominięcie którejkolwiek osoby może nieść za sobą poważne skutki (niektórzy pominięci spadkobiercy mogą zgłosić się po odbiór roszczeń po pewnym czasie).
Konieczne będzie podanie podstawowych danych stron, czyli: imion, nazwisk, imion rodziców, nr dowodu osobistego, PESEL, adresu zameldowania i adresu do korespondencji. Jeżeli naszym celem jest odrzucenie spadku, jakie dokumenty są wymagane? Jest to: skrócony odpis aktu zgonu, testament (jeśli został sporządzony), dane wszystkich ustawowych spadkobierców (imiona, nazwiska, adres). Jeśli sprawa dotyczy małoletnich dzieci (o czym jeszcze wspomnimy), należy dostarczyć akt urodzenia dziecka i potwierdzenie odrzucenia spadku przez rodzica.
W przypadku podjęcia decyzji o odrzuceniu spadku należy nie tylko złożyć stosowne oświadczenie we właściwym sądzie, z zachowaniem terminu 6 miesięcy, ale także uiścić opłatę. Ile kosztuje odrzucenie spadku? Opłata sądowa wynosi 100 zł i jest kosztem stałym. Jeśli czynność podejmowana będzie przed notariuszem to koszt ustalany jest indywidualnie z notariuszem.
Na odrzucenie spadku spadkobierca ma 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku. W tym przypadku nie ma możliwości skorzystania z instytucji przywrócenia terminu np. z powodu choroby lub trudnej sytuacji życiowej. Po upływie 6 miesięcy spadkobierca ustawowy nabywa spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Zastanawiasz się, ile jest czasu na odrzucenie spadku, jeśli jest on skutkiem testamentu? Termin ten jest dokładnie taki sam w każdej sytuacji, czyli wynosi 6 miesięcy.
Termin na odrzucenie spadku rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym dowiedział się on o tytule powołania, czyli momencie, w którym doszło do otwarcia spadku (czyli np. śmierci spadkodawcy). Jeżeli spadkobierca dziedziczy spadek na skutek zapisów w testamencie, pierwszym dniem jest ten, w którym doszło do ogłoszenia jego treści. Jak liczyć termin 6 miesięcy na odrzucenie spadku, jeśli sprawa dotyczy osób, które są następne w kolejności? W takiej sytuacji bieg rozpoczyna się w dniu, w którym nastąpiło odrzucenie spadku przez osoby dziedziczące przed nimi. Odrzucenie spadku przed dniem powołania jest bezskuteczne. Może to wiązać się z nieświadomym przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza. Stanie się tak np. jeżeli odrzucisz spadek, zanim zrobią to Twoi rodzice.
Co zrobić w sytuacji, kiedy nie dotrzymałeś wyznaczonego terminu, a chcesz odrzucić przyjęcie spadku? Jest to możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy oświadczenie o odrzuceniu lub przyjęciu spadku zostało złożone pod wpływem groźby, lub na skutek błędu (lub nie zostało złożone z tych samych powodów). Mowa tu o tzw. błędzie istotnym, czyli sytuacji, w której świadomość o realnej sytuacji spowodowałaby podjęcie innych środków. Jeśli spadkobierca udowodni przed sądem, że nie podjął czynności lub wykonał ją pod wpływem groźby – może wystąpić z wnioskiem po upływie terminu 6 miesięcy. Gdy chcemy podjąć się tej czynności, należy złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych, wnioskować o jego zatwierdzenie oraz odrzucenie spadku. Taki dokument trzeba przedstawić we właściwym sądzie rejonowym (odpowiednim dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy). Konieczne będzie uzasadnienie braku odpowiedzi przez czas 6 miesięcy. Oznacza to, że jesteś zobowiązany wskazać wszystkie okoliczności sprawy, które na to wpłynęły. Może to być m.in. brak świadomości długów spadkodawcy z jednoczesną informacją, że podjąłeś wszystkie możliwe kroki celem uzyskania takiej informacji w terminie (z należytą starannością). Jednocześnie pamiętaj, że na dostarczenie wniosku o odrzucenie spadku po terminie nie masz wielu lat. Prawo to przysługuje Ci wyłącznie przez rok od dnia, w którym uzyskałeś świadomość swojego błędu lub dnia, w którym groźba ustała.
Wniosek o odrzucenie spadku należy złożyć przed sądem lub notariuszem – ustnie lub na piśmie z notarialnie poświadczonym podpisem. Może dokonać tego osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, czyli pełnoletnia, która nie została ubezwłasnowolniona. Oznacza to, że w przypadku nieletnich spadkobierców (dzieci) oświadczenie składają ustawowi przedstawiciele (czyli rodzice). W przypadku małoletnich należy bezwzględnie przestrzegać nie tylko terminu, ale także trzeba ubiegać się o zgodę sądu opiekuńczego na podjęcie takiej czynności, ponieważ bez tego kroku dokument będzie uznany za nieważny. Co w sytuacji, kiedy sąd nie wyda decyzji w ciągu 6 miesięcy od dnia złożenia wniosku? Nie ma powodu do obaw, ponieważ z chwilą złożenia wniosku następuje zawieszenie biegu terminu (rozpoczyna bieg ponownie w dniu wydania decyzji).
Kiedy rodzic uzyska zgodę sądu na podjęcie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządzania majątkiem małoletniego, może złożyć do sądu wniosek o odrzucenie spadku. Jak napisać uzasadnienie o odrzucenie spadku przez małoletniego? Należy wskazać, dlaczego w naszej ocenie przyjęcie spadku nie będzie korzystne dla interesów dziecka. Sytuacja wygląda podobnie, jak w przypadku osób pełnoletnich, czyli można wykazać, że wartość długów znacznie przekracza wartość majątku i dóbr materialnych, które wchodzą w skład masy spadkowej. Jeśli dysponujesz odpowiednimi dokumentami, które są potwierdzeniem takiego stanu rzeczy – dołącz je do wniosku. Mowa m.in. o umowach kredytowych, wezwaniach do zapłaty czy sygnatur komorniczych.
Wiesz już, w jakich sytuacjach warto zdecydować się na odrzucenie spadku oraz w jakim terminie należy tego dokonać. Nie zapominaj, że każda sprawa jest inna i wymaga starannej analizy oraz indywidualnego podejścia. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, sprawa ma wiele wątków i czujesz, że samodzielne jej załatwienie zajmie sporo czasu, będzie generować wiele negatywnych emocji i zmusi Cię do ponoszenia dodatkowych kosztów – skorzystaj z profesjonalnej pomocy doświadczonego prawnika. Wskaże możliwe drogi rozwiązania sprawy i zadba o ochronę Twoich interesów.
Powiązane artykuły:
Adres:
ul. Kalinowa 43/1, 80-177 Gdańsk
| tel. 506 134 503 |
| tel. 510 404 334 |
HABER & HABER Kancelaria Adwokacka Adwokat Ewelina Baranowska-Haber
NIP: 5832994700
HABER & HABER Kancelaria Adwokacka Adwokat Błażej Haber
NIP: 5862079717
Numer rachunku bankowego: 69 1910 1048 2210 0272 7505 0001
W sprawach nagłych dostępni jesteśmy całą dobę.
W zakresie porad i pomocy prawnej jesteśmy również dyspozycyjni online za pośrednictwem internetu (w tym Skype) oraz telefonu.
Zadzwoń
Napisz